به نقل از «ایسنا»

چرا ممیز به چاقو علاقه داشت؟

تاریخ انتشار: ۷ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۸۹۹۰۳

بهرنگ صمدزادگان ـ پژوهشگر هنر و نقاش ـ معتقد است: در جریان هنر مفهومی در ایران، مرتضی ممیز، هنرمندی که او را با عنوان پدر گرافیک ایران می‌شناسند، از جمله افرادی بود که در بحث زیبایی‌شناسی قائل به ساختارشکنی و خلاقیت بود.

سالروز درگذشت مرتضی ممیز این بار بهانه‌ای شد تا به هنر مفهومی در ایران و جایگاه ممیز در این جریان هنری بپردازیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برای روشن تر شدن نگاه ممیز، اثر «چاقو در آب» این هنرمند را یادآوری می کنیم که پیشتر در جریان نمایشگاه کانسپچوآل آرت موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش در آمده بود. نام این اثر برگرفته از فیلمی با همین عنوان از رومن پولانسکی است.

«افسانه ممیز»، همسر زنده یاد مرتضی ممیز درباره نوع علاقه این هنرمند به چاقو نوشته است: « ... چاقو جایگاهی خاص در ذهن مرتضی داشت، هم از آن وحشت داشت؛ حتی از چاقوی آشپزخانه و همان را وسیله‌ای می دانست برای هرس کردن، بریدن بخش‌های زاید و خلاصه کردن و شکل دادن.

آن را در گلدان کاشت و از سقف آویزان کرد و عقیده داشت که اگر زندگی را شوخی بگیریم و زحمت نکشیم و وقت را تلف کنیم و ناآگاه و بدخواه و خودپسند باشیم به جای گل در گلدان، چاقو می رویانیم و از آسمان به جای باران رحمت، چاقو.

تأکید داشت که زندگی آزمایش است نه آسایش و شیوه زندگی‌اش سند این باور، که حتی در بستر بیماری هم کار کرد.

خود مانند آب، صاف و زلال بود و چون چاقویی در دست جراحی زبردست، تیز و برنده بود و شفابخش.»

اثر چاقو در آب ممیز

به گزارش ایسنا، آشنایی هنرمندان ایرانی با جریان هنر مفهومی و گرایش‌های جدید هنری و انجام تجاربی مشابه در فضای تجسمی کشور، چنانچه کوروش پارسانژاد ـ گرافیست ـ گفته است، «فرایندی تدریجی بود که از اواسط دهه‌ی ۴۰ خورشیدی، به‌صورت تجربه‌های جسته‌گریخته‌ی برخی از هنرمندان آغاز شد. هنر معاصر ما در دهه ۴۰ تحت تاثیر شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن زمان دستخوش تغییراتی شد و ممیز و هم‌نسلان او نقش ویژه‌ای در تکوین و تدوین هنر گرافیک معاصر ایران داشتند.»

بهرنگ صمدزادگان، پژوهشگر هنر و نقاش در ارتباط با جریان هنر مفهومی در ایران به ایسنا می‌گوید: در آغاز این راه، همراهی ایران با پدیده‌ای که ما به عنوان هنر مفهومی می‌شناسیم، همراهی تئوریک نبوده است اما در واقع آثاری که تداعی‌گر هنر مفهومی است به آغاز دهه ۵۰ بازمی‌گردد. آثار افرادی مانند مارکو گریگوریان که با استفاده از مواد حاضر و آماده از دیزی تا نان سنگک و ... برای خلق آنها استفاده می‌کرد. 

اثر مارکو گریگوریان

او در ارتباط با همراهی ایران با سبک هنر مفهومی در دنیا، اظهار می‌کند: می‌توان گفت این جریان در ایران از لحاظ زمانی با دیگر کشورها همراه بود اما به آن معنایی که هنر مفهومی در غرب و به‌خصوص آمریکا حالتی اعتراضی به سیستم اقتصادی و نظام حاکم وجود داشت، در ایران شکل نگرفت و بیشتر به شکل تجربی به آن پرداخته می‌شد. اساسا یکی از بیانیه‌های اجتماعی هنر مفهومی مقابله با سازوکارهای هنری بود که از نظر آنها متعلق به قشر خاصی می‌شد. خاستگاه بخشی از این هنر، اعتراضات اجتماعی است و این اتفاق در ایران به این شکلِ اعتراضی و انتقادی رخ نمی‌دهد.
او ادامه می‌دهد: این هنر در ایران نیز به تدریج شکل اعتراضی به خود گرفت. به هر حال جریان بسیار جوانی است که مخالف جریان حاکم بر کل اندیشه هنر است. و البته نه فقط برای ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز به تدریج اتفاق افتاد و به مرور این جریان تبدیل به فهمی در تاریخ هنر خواهد شد.

این نقاش در پاسخ به پرسشی درباره‌ی دلایل برگزاری نمایشگاه‌های هنر مفهومی در ایران با فواصل بیش از دو دهه، خاطرنشان کرد: بخشی از این مساله به مدیریت هنری ما در این سال‌ها برمی‌گردد. مساله دیگر درک دیرهنگام این جریان هنری در ایران بود اما به هر ترتیب تجربه نمایشگاه امسال نشان داد برخلاف این تصور که بیننده غیرمتخصص با این آثار ارتباط برقرار نمی‌کند، این نمایشگاه با استقبال مردم مواجه شد.

بهرنگ صمدزادگان در نمایشگاه اخیر مینی مالیسم  و کانسپچوال آرت

کیوریتور نمایشگاه اخیر موزه هنرهای معاصر ایران با موضوع مینی‌مالیسم و کانسپچوال آرت، حرف‌هایش را اینگونه ادامه می‌دهد: می‌توان گفت یکی دیگر از دلایل این اتفاق این است که ما هنوز هم به طور صحیح متوجه چیستی رویکرد هنر مفهومی در تاریخ هنر نشدیم. حتی از اوایل دهه ۸۰ شمسی که تب این هنر داغ بود هم نظریه هنر مفهومی ادراک نشده بود. در هر صورت نظریه اصلی هنر مفهومی، جریان معاصری نیست و نظریه آن در دهه ۷۰ میلادی مطرح شده بود که نسبت به محدود شدن هنر به تعاریف زیباشناختی، رویکرد انتقادی داشت.

او با تاکید بر اینکه جریان هنر مفهومی در هنر ایران به درستی درک نشد و در نتیجه بر برگزاری نمایشگاه‌های متعدد در کشور تاکید نداشتند، در این زمینه می‌گوید: با تکیه بر هنر مفهومی، درک اینکه آنچه در حوزه جذابیت‌های تصویری و تکنیکی می‌گذرد دیگر هنر نیست، سخت است و شاید برای من به عنوان یک نقاش یک زنگ خطری باشد؛ اما می‌بینیم که این جریان در طول تاریخ هنر به یک بانی تبدیل می‌شود تا بر جریانات نقاشی بعد از خودش هم تاثیر بگذارد اما به دلیل اینکه وجه هنری‌ آن مورد غفلت قرار گرفته است، اینطور تعبیر می‌شود که ما با هنر مفهومی تنها می‌توانیم با مواد غیرمعمول اثرهنری بسازیم؛ در صورتی که بیانیه هنر مفهومی ایجادگر بزرگ‌ترین چرخش در تاریخ زیبایی‌شناسی و هنرهای تجسمی بوده است. و البته درک دیرهنگام این مساله باعث به وجود آمدن این فواصل شد.

صمدزادگان در ارتباط با جایگاه مرتضی ممیز در هنرمفهومی بیان کرد: ممیز و هم‌نسلان او کسانی هستند که به هر ترتیب با هنر دنیا بیگانه نبودند و متوجه جریانات انقلابی به‌خصوص در هنر دهه ۶۰ میلادی بودند. هنر ما نیز تحت‌تاثیر هنر کشورهای بلوک شرق و جریانات موجود در فرانسه بود. همچنین با توجه به انقلاب‌های سیاسی و اجتماعی دهه ۶۰ می‌توان گفت ممیز و هم‌نسلان او از افرادی بودند که در بحث زیبایی‌شناسی قائل به ساختارشکنی و خلاقیت بودند. از سوی دیگر در دنیا نیز با توجه به اینکه هنر از وجوه رسمی خارج شده بود، ممیز بدون اینکه اعلام کند تابع مانیفست هنر مفهومی ۱۹۷۴ آمریکا است، هنر مفهوم‌گرای غیرمدرنیستی در جغرافیای ایران را شکل داد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: مرتضي مميز هنر مفهومی در ایران نمایشگاه مینی مالیسم و کانسپچوال آرت هنر مفهومی در ایران مرتضی ممیز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۸۹۹۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حکیم: ایران قدرت خود را به جهانیان ثابت کرد

به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، «سید عمار حکیم» رهبر جریان حکمت ملی عراق روز چهارشنبه و در نشست مجمع بین‌المللی سلیمانیه گفت: معتقدیم هدف از پاسخ ایران، به آن اندازه که تثبیت حقش در پاسخ بود، تشدید تنش و گسترش دامنه درگیری نبود و رژیم صهیونیستی از دهه‌های بسیار به هیچ کشوری این‌گونه رسمی حمله نکرده بود.

رهبر جریان حکمت ملی عراق تاکید کرد: پاسخ ایران به حمله رژیم صهیونیستی یک متغیر ویژه به شمار می‌رود که قدرت ایران در شکست دیوار امنیتی رژیم صهیونیستی را با وجود همکاری بسیاری از کشورها با آن، ثابت می کند.

حکیم با بیان اینکه عراق موضع پیشگامی در یاری ملت فلسطین و همبستگی با فلسطین دارد، عنوان کرد: اما موضع دولتی و سیاسی رسمی با استفاده از اراضی عراق برای انجام عملیات نظامی موافق نیست و ما از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم، جنگ در غزه را متوقف و مصوبه شورای امنیت برای توقف جنگ و وارد کردن کمک‌ها را اجرا کند.

وی درباره گروه‌های عراقی گفت: گروه‌های عراقی، روزی ادعا نکرده‌اند که عملیات نظامی را به دستوراتی از خارج از کشور انجام می‌دهند بلکه این عملیات برای حفظ حاکمیت کشور بنابر دیدگاه خود انجام می‌شود و نظر ما سیاست مهار این گروه‌ها است و نه سیاست ضربه به آنها به ویژه با توجه به اینکه عراق در حال ساماندهی اوضاع داخلی است.

رهبر جریان حکمت ملی عراق در ادامه اشاره کرد: این گروه‌ها هنگامی که توقف عملیات نظامی خود را اعلام کردند و برای قرار ندادن دولت در تنگنا وارد آتش بس شدند، با مسئولیت‌پذیری بالایی عمل کردند.

حکیم بیان کرد: ما کاملا به امنیت، حاکمیت و استقلال عراق اهتمام داریم و امیدواریم به جایگاهی برسیم که حکومت عراق بتواند پرونده امنیتی را در دست بگیرد و به صورت کامل بر سلاح‌های بی‌ضابطه تسلط یابد.

وی همچنین درباره پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی در عراق اظهار داشت: عراق در مساله پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی به ویژه با پایان داعش به عنوان یک چالش وجودی جدی است، اما در وهله نخست باید ماموریت ائتلاف بین‌المللی با گفت‌وگو با طرف‌های بین‌المللی و با تفاهم پایان یابد و نه با روش‌های دیگر.

رهبر جریان حکمت ملی عراق در ادامه افزود: در مرحله دوم نیز ما به انتقال به روابط دوجانبه بین عراق و بسیاری از کشورهای ائتلاف بین‎المللی و در راس آن آمریکا اهتمام داریم و روابط دوجانبه بین عراق و برخی کشورهای ائتلاف بین‎المللی به نفع عراق است.

حکیم ادامه داد: عاملی برای ممانعت از برپایی روابط دوجانبه با آمریکا حتی از سوی نیروهایی که ملاحظاتی بر حضور نظامی امنیتی آمریکا در عراق دارند، وجود ندارد، و آنچه واضح است این است که آمریکا و کشورهای ائتلاف بین‌المللی، موضع عراق را درک و موافقت صریح خود را اعلام کردند از این رو کمیته‌های فنی برای بررسی جزئیات پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی و انتقال به مرحله روابط دوجانبه تشکیل شد.

وی خاطرنشان کرد: روابط عراق با آمریکا براساس توافقنامه چارچوب استراتژیک که در پارلمان عراق تصویب شده، برقرار است و این توافقنامه مهم، فراگیر و در همه زمینه‌ها است.

رهبر جریان حکمت ملی عراق با اشاره به سفر نخست وزیر عراق به واشنگتن، گفت: این سفر برای فعال‌سازی این توافقنامه و ایجاد روابط دوجانبه انجام شده و واضح است که هر اندازه روابط دوجانبه بین دو کشور سامان یابد، پایان ماموریت ائتلاف بین‌المللی تسریع می‌شود.

حکیم تاکید کرد که ثبات امروز در عراق، نیازمند تلاش برای تقویت آن است تا به ثبات پایدار تبدیل شود و به صورت مثبت با دستاوردهای امروز برخورد کنیم.

وی همچنین در بخشی از صحبت‌های خود خواستار تعیین تکلیف انتخاب رئیس جدید پارلمان عراق شد.

رهبر جریان حکمت ملی عراق در پایان با اشاره به نظر سران کشورهای منطقه نسبت به عراق توضیح داد: تا حد زیادی نسبت به وضعیت عراق از طریق آنچه از سران منطقه نسبت به عراق می‌شنویم، خوشبین هستیم و قطعا سفر ما به این کشورها برای هماهنگی با دولت است و در این سفرها وضعیت عراق و راه‌های حمایت از عراق و روابط فیمابین و پرونده‌های منطقه‌ای را بررسی و اینگونه بر تاثیر عراق و نقش منطقه‌ای و بین‌المللی آن در کل حوادث منطقه تاکید می‌کنیم.