به نقل از «ایسنا»

چرا ممیز به چاقو علاقه داشت؟

تاریخ انتشار: ۷ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۸۹۹۰۳

بهرنگ صمدزادگان ـ پژوهشگر هنر و نقاش ـ معتقد است: در جریان هنر مفهومی در ایران، مرتضی ممیز، هنرمندی که او را با عنوان پدر گرافیک ایران می‌شناسند، از جمله افرادی بود که در بحث زیبایی‌شناسی قائل به ساختارشکنی و خلاقیت بود.

سالروز درگذشت مرتضی ممیز این بار بهانه‌ای شد تا به هنر مفهومی در ایران و جایگاه ممیز در این جریان هنری بپردازیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برای روشن تر شدن نگاه ممیز، اثر «چاقو در آب» این هنرمند را یادآوری می کنیم که پیشتر در جریان نمایشگاه کانسپچوآل آرت موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش در آمده بود. نام این اثر برگرفته از فیلمی با همین عنوان از رومن پولانسکی است.

«افسانه ممیز»، همسر زنده یاد مرتضی ممیز درباره نوع علاقه این هنرمند به چاقو نوشته است: « ... چاقو جایگاهی خاص در ذهن مرتضی داشت، هم از آن وحشت داشت؛ حتی از چاقوی آشپزخانه و همان را وسیله‌ای می دانست برای هرس کردن، بریدن بخش‌های زاید و خلاصه کردن و شکل دادن.

آن را در گلدان کاشت و از سقف آویزان کرد و عقیده داشت که اگر زندگی را شوخی بگیریم و زحمت نکشیم و وقت را تلف کنیم و ناآگاه و بدخواه و خودپسند باشیم به جای گل در گلدان، چاقو می رویانیم و از آسمان به جای باران رحمت، چاقو.

تأکید داشت که زندگی آزمایش است نه آسایش و شیوه زندگی‌اش سند این باور، که حتی در بستر بیماری هم کار کرد.

خود مانند آب، صاف و زلال بود و چون چاقویی در دست جراحی زبردست، تیز و برنده بود و شفابخش.»

اثر چاقو در آب ممیز

به گزارش ایسنا، آشنایی هنرمندان ایرانی با جریان هنر مفهومی و گرایش‌های جدید هنری و انجام تجاربی مشابه در فضای تجسمی کشور، چنانچه کوروش پارسانژاد ـ گرافیست ـ گفته است، «فرایندی تدریجی بود که از اواسط دهه‌ی ۴۰ خورشیدی، به‌صورت تجربه‌های جسته‌گریخته‌ی برخی از هنرمندان آغاز شد. هنر معاصر ما در دهه ۴۰ تحت تاثیر شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن زمان دستخوش تغییراتی شد و ممیز و هم‌نسلان او نقش ویژه‌ای در تکوین و تدوین هنر گرافیک معاصر ایران داشتند.»

بهرنگ صمدزادگان، پژوهشگر هنر و نقاش در ارتباط با جریان هنر مفهومی در ایران به ایسنا می‌گوید: در آغاز این راه، همراهی ایران با پدیده‌ای که ما به عنوان هنر مفهومی می‌شناسیم، همراهی تئوریک نبوده است اما در واقع آثاری که تداعی‌گر هنر مفهومی است به آغاز دهه ۵۰ بازمی‌گردد. آثار افرادی مانند مارکو گریگوریان که با استفاده از مواد حاضر و آماده از دیزی تا نان سنگک و ... برای خلق آنها استفاده می‌کرد. 

اثر مارکو گریگوریان

او در ارتباط با همراهی ایران با سبک هنر مفهومی در دنیا، اظهار می‌کند: می‌توان گفت این جریان در ایران از لحاظ زمانی با دیگر کشورها همراه بود اما به آن معنایی که هنر مفهومی در غرب و به‌خصوص آمریکا حالتی اعتراضی به سیستم اقتصادی و نظام حاکم وجود داشت، در ایران شکل نگرفت و بیشتر به شکل تجربی به آن پرداخته می‌شد. اساسا یکی از بیانیه‌های اجتماعی هنر مفهومی مقابله با سازوکارهای هنری بود که از نظر آنها متعلق به قشر خاصی می‌شد. خاستگاه بخشی از این هنر، اعتراضات اجتماعی است و این اتفاق در ایران به این شکلِ اعتراضی و انتقادی رخ نمی‌دهد.
او ادامه می‌دهد: این هنر در ایران نیز به تدریج شکل اعتراضی به خود گرفت. به هر حال جریان بسیار جوانی است که مخالف جریان حاکم بر کل اندیشه هنر است. و البته نه فقط برای ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز به تدریج اتفاق افتاد و به مرور این جریان تبدیل به فهمی در تاریخ هنر خواهد شد.

این نقاش در پاسخ به پرسشی درباره‌ی دلایل برگزاری نمایشگاه‌های هنر مفهومی در ایران با فواصل بیش از دو دهه، خاطرنشان کرد: بخشی از این مساله به مدیریت هنری ما در این سال‌ها برمی‌گردد. مساله دیگر درک دیرهنگام این جریان هنری در ایران بود اما به هر ترتیب تجربه نمایشگاه امسال نشان داد برخلاف این تصور که بیننده غیرمتخصص با این آثار ارتباط برقرار نمی‌کند، این نمایشگاه با استقبال مردم مواجه شد.

بهرنگ صمدزادگان در نمایشگاه اخیر مینی مالیسم  و کانسپچوال آرت

کیوریتور نمایشگاه اخیر موزه هنرهای معاصر ایران با موضوع مینی‌مالیسم و کانسپچوال آرت، حرف‌هایش را اینگونه ادامه می‌دهد: می‌توان گفت یکی دیگر از دلایل این اتفاق این است که ما هنوز هم به طور صحیح متوجه چیستی رویکرد هنر مفهومی در تاریخ هنر نشدیم. حتی از اوایل دهه ۸۰ شمسی که تب این هنر داغ بود هم نظریه هنر مفهومی ادراک نشده بود. در هر صورت نظریه اصلی هنر مفهومی، جریان معاصری نیست و نظریه آن در دهه ۷۰ میلادی مطرح شده بود که نسبت به محدود شدن هنر به تعاریف زیباشناختی، رویکرد انتقادی داشت.

او با تاکید بر اینکه جریان هنر مفهومی در هنر ایران به درستی درک نشد و در نتیجه بر برگزاری نمایشگاه‌های متعدد در کشور تاکید نداشتند، در این زمینه می‌گوید: با تکیه بر هنر مفهومی، درک اینکه آنچه در حوزه جذابیت‌های تصویری و تکنیکی می‌گذرد دیگر هنر نیست، سخت است و شاید برای من به عنوان یک نقاش یک زنگ خطری باشد؛ اما می‌بینیم که این جریان در طول تاریخ هنر به یک بانی تبدیل می‌شود تا بر جریانات نقاشی بعد از خودش هم تاثیر بگذارد اما به دلیل اینکه وجه هنری‌ آن مورد غفلت قرار گرفته است، اینطور تعبیر می‌شود که ما با هنر مفهومی تنها می‌توانیم با مواد غیرمعمول اثرهنری بسازیم؛ در صورتی که بیانیه هنر مفهومی ایجادگر بزرگ‌ترین چرخش در تاریخ زیبایی‌شناسی و هنرهای تجسمی بوده است. و البته درک دیرهنگام این مساله باعث به وجود آمدن این فواصل شد.

صمدزادگان در ارتباط با جایگاه مرتضی ممیز در هنرمفهومی بیان کرد: ممیز و هم‌نسلان او کسانی هستند که به هر ترتیب با هنر دنیا بیگانه نبودند و متوجه جریانات انقلابی به‌خصوص در هنر دهه ۶۰ میلادی بودند. هنر ما نیز تحت‌تاثیر هنر کشورهای بلوک شرق و جریانات موجود در فرانسه بود. همچنین با توجه به انقلاب‌های سیاسی و اجتماعی دهه ۶۰ می‌توان گفت ممیز و هم‌نسلان او از افرادی بودند که در بحث زیبایی‌شناسی قائل به ساختارشکنی و خلاقیت بودند. از سوی دیگر در دنیا نیز با توجه به اینکه هنر از وجوه رسمی خارج شده بود، ممیز بدون اینکه اعلام کند تابع مانیفست هنر مفهومی ۱۹۷۴ آمریکا است، هنر مفهوم‌گرای غیرمدرنیستی در جغرافیای ایران را شکل داد.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: مرتضي مميز هنر مفهومی در ایران نمایشگاه مینی مالیسم و کانسپچوال آرت هنر مفهومی در ایران مرتضی ممیز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۸۹۹۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

خرمشاد: مقاومت مردم غزه نخبگان آمریکا و غرب را بیدار کرد

استاد دانشگاه علامه طباطبایی گفت: مقاومت تحسین برانگیز مردم غزه زیر همه تهاجماتی که از زمین و اسمان و دریا به آنها می‌شود، در جهان مثال زدنی شده و همین، نخبگان آمریکا و غرب را بیدار کرده است. - اخبار سیاسی -

محمدباقر خرمشاد استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری تسنیم، بروز و ظهور حق طلبی دانشجویان آمریکا و اروپا پس از سال‌ها جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین را متاثر از سه اتفاق دانست و گفت: اتفاق اول به نوع جنایتی که صهیونیست‌ها این بار پس از گذشت بیش از 75 سال مرتکب شدند بازمی‌گردد. این بار در منظر افکار عمومی جهان و در یک فاصله زمانی کوتاه، در یک قلمرو جغرافیایی کوچک بیش از 35 هزار نفر که اگر با مفقودین حساب کنیم چیزی حدود 50 هزار انسان می شود را قتل و عام شده اند.

نگرانی آمریکا از توسعه تفکر ضد استکباری در جوانانش است

بپاخواستن جهان از ترس تکرار جنایات صهیونیست‌ها در جاهای دیگر

وی با تاکید بر اینکه دو سوم کشته شدگان اخیر در فلسطین زنان و کودکان هستند، افزود: مثل همیشه سازمان‌‌های بین المللی با تاخیر واکنش نشان دادند، اما همین را هم رژیم صهیونیستی هیچ حساب می‌کند. این اتفاق آشکار که نشان داد رژیم صهیونیستی به هیچکدام از هنجارهای بین المللی پایبند نیست، موجب شد جهان از ترس اتفاقات بعدی و تکرار جنایات صهیونیست‌ها در جاهای دیگر، نه فقط به خاطر فلسطینیان که به خاطر خودشان نیز خواستار جلوگیری اقدامات این رژیم شوند. 

مقاومت فلسطینیان موجب بیداری نخبگان آمریکایی شد

این استاد دانشگاه دومین اتفاق موثر را نوع مقاومت فلسطینیان عنوان کرد و گفت: مقاومت این مردم مثال زدنی شده است، چرا که از آسمان و زمین و دریا مورد تهاجم قرار می‌گیرند‌ و توده‌های مردم گروه گروه در گورهای دسته جمعی دفن می‌شوند؛ اما همچنان مقاوم می‌مانند‌. این نوع مقاومت برای جهان تحسین برانگیز شده و فضایی را ایجاد کرده که عامل سوم سر باز کند و آن بیداری نخبگان آمریکایی است.

خرمشاد خاطرنشان کرد: نخبگان آمریکایی در دهه‌های گذشته از شدت غرور و تکبر صهیونیست‌هایی که در هیئت حاکمه آمریکا و در لایه‌های مختلف قدرت آمریکا حضور داشتند و اعمال نفوذ می‌کردند، توان و جربزه مقابله نداشتند و انباشت این حس نارضایتی و شدت جنایات صهیونیست‌ها آخر سر موجب جرات پیدا کردن این نخبگان برای مقابله و اظهار نظر شد.

وی یادآور شد: در تاریخ آمریکا و در جریان جنگ ویتنام نیز دانشجویان، دانشگاهیان و نخبگان پیشگام بودند. در جریان جنبش دانشجویی اواخر دهه 60 و خشم عمومی جهانی علیه رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی نیز همینگونه بود؛ اما امروز وجود فضا و شبکه‌های مجازی موجب پوشش و گسترش بیشتر این جریان شده است.

صهیونیست‌ها پلیس را وادار به برخوردهای خارج از عرف با دانشجویان می‌کنند

این استاد علوم سیاسی در پاسخ به سوالی در خصوص چرایی علت برخورد خارج از عرف پلیس آمریکا با اساتید و دانشجویان گفت: برای فهم این علت باید به جایگاه خارج از عرف صهیونیست‌ها در هیئت حاکمه آمریکا بازگردیم. نوع قدرت و میزان نفوذ صهیونیست‌ها موجب شده حتی در برخورد با تجمعات آرام و مخالفت‌های اینچنینی، پلیس را وادار به برخورد‌های خارج از عرف کند.

چرا آمریکا حاضر است به خاطر اسرائیل سرمایه‌های اجتماعی خود را آتش بزند؟

خرمشاد در ادامه افزود: چیزی که برای منِ دانشجوی علم سیاست تعجب آور بوده این است که چرا آمریکایی‌ها و هیئت حاکمه آن حاضر هستند سرمایه‌های اجتماعی خود که ده‌ها سال برای آن‌ها وقت و هزینه صرف کرده‌اند را به پای صهیونیست‌ها آتش بزند؟ و حاضر هستند همه اندوخته‌های خود را فنا کنند تا رژیم صهیونیستی حفظ شود.

وی همچنین در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه چرا خیزش دانشجویان آمریکایی و اروپایی بیشتر از دانشجویان در ایران نمود پیدا کرده است، گفت: در دو محور می‌توان به این سوال پاسخ داد‌. محور اول اینکه برخلاف غرب که فضا در طول ده‌ها سال با رژیم صهیونیستی همسو بود، حالا غزه شرایطی را فراهم آورده تا کسانی که طی این سال‌ها امکان بروز و ظهور آزادانه نظراتشان را نداشتند، امروز این کار را بکنند و به صورت انفجاری هم این اتفاق رخ داد.

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: اما در جمهوری اسلامی ایران فضای رسمی و غیر رسمی همیشه در حمایت از فلسطین بوده و الان نیز به صورت متداول ادامه دارد و طبیعتا آن حالت انفجاری غرب را ندارد‌. اما محور دیگری که وجود دارد فضای دانشجویی ایران است. این فضا تابع یک فضای روشنفکری و نخبگانی است، اما بیش از دو دهه است که در آن یک جریان لیبرالیستی قوت پیدا کرده است.

لیبرال‌ها در ایران تکلیفشان با مساله فلسطین روشن نیست

خرمشاد تصریح کرد: لیبرال‌ها در ایران تا امروز نتوانستند تکلیفشان را با مساله فلسطین روشن کنند. همه جای دنیا روشنفکران از فلسطین حمایت می‌کنند و نه از طرف مقابل، منتهی در ایران جناح لیبرالِ روشنفکری این نگاه را ندارد. نظام جمهوری اسلامی نیز مخالفت صریح خود را با رژیم صهیونیستی همیشه داشته و فضای روشنفکری ایران در این قضیه با نظام زاویه دارد.

سایه جناح لیبرالِ روشنفکر در مساله فلسطین بر جریان دانشجویی کشور

وی در پایان گفت: این زاویه داشتن جناح لیبرال روشن فکر با نظام موجب شده تا آنها یا با مساله فلسطین همراهی نکنند یا سکوت اختیار کنند. در چنین شرایطی باید گفت در موضوع فلسطین، موضع جمهوری اسلامی ایران روشنفکرانه‌تر از این طیف از روشنفکران شده است‌. این تضاد در جریان دانشجویی ما نیز سایه افکنده و آن را در ماجرای غزه منفعل کرده است.

انتهای پیام/